Celem formacji intelektualnej jest przygotowanie alumnów do głębokiego wniknięcia w Słowo Boże, wzrostu w życiu duchowym i przygotowanie się do wypełniania posługi pasterskiej (por. PDV 51).
Alumni Wyższego Seminarium Duchownego w Rzeszowie są studentami Instytutu Wyższych Studiów Teologicznych w Rzeszowie (IWST). Studia w instytucie trwają jedenaście semestrów (5,5 roku). Należą one do studiów o profilu humanistycznym (filozofia) i teologicznym. Są to jednolite, dzienne studia magisterskie. Przedmioty filozoficzne wykładane są na pierwszych dwóch latach, teologiczne zasadniczo od roku III do VI. Program studiów obejmuje, oprócz przedmiotów filozoficznych i teologicznych, wykłady z pedagogiki, psychologii, literatury religijnej oraz lektoraty językowe. Obowiązkowe są lektoraty z języków: greckiego, łacińskiego i wybranego języka nowożytnego. Istnieje także możliwość poznania języka migowego. Szczegółowy program studiów można zobaczyć tutaj oraz tutaj. Lista wykładowców IWST znajduje się tutaj.
Rok akademicki w IWST, podobnie jak na innych studiach wyższych, składa się z dwóch semestrów. Każdy semestr kończy sesja egzaminacyjna, którą poprzedza okres zaliczeń. Zdobycie wszystkich zaliczeń jest warunkiem dopuszczenia do sesji. Uzyskanie pozytywnych ocen z wszystkich egzaminów jest konieczne do zaliczenia sesji egzaminacyjnej i dopuszczenia do następnego semestru studiów. W przypadku negatywnego wyniku egzaminu student ma prawo do jego powtórzenia w tzw. sesji poprawkowej. Sesja ta trwa około dwa tygodnie. Zaczyna się po przerwie semestralnej w przypadku sesji zimowej oraz po wakacjach w przypadku sesji letniej. Jeśli i ta próba się nie powiedzie, student może zostać dopuszczony do egzaminu komisyjnego. Studia kończy egzamin magisterski tzw. Theologicum, obejmujący: teologię biblijną, teologię dogmatyczna, teologię fundamentalną, teologię moralną oraz zagadnienia z dziedziny przedstawionej w pracy magisterskiej.
Seminaria naukowe i magisterium
Studia w IWST umożliwiają zdobycie tytułu magistra teologii. Od sierpnia 1994 r. WSD w Rzeszowie było afiliowane do Wydziału Teologicznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Od 2022 r., powołany do życia IWST, afiliowany jest do Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. W celu uzyskania tytułu magistra teologii należy przedstawić pracę, zakwalifikowaną jako magisterską oraz zdać egzamin magisterski. Począwszy od trzeciego roku studiów każdy kleryk wybiera sobie seminarium naukowe, w którym będzie uczestniczył przez cztery lata. Przygotowaniem do napisania pracy magisterskiej jest tzw. proseminarium, dzięki któremu student zapoznaje się z metodologią pracy naukowej. Więcej szczegółów zob. tutaj.
Studium własne
Studia polegają głównie na samodzielnej pracy, lekturze, poszukiwaniu. Dlatego bardzo ważny jest czas przeznaczony na naukę własną. Każdego dnia w programie seminarium (tzw. regulaminie) jest zarezerowany czas tzw. studium. Trwa ono cztery godziny z półgodzinną przerwą. W czasie studium można korzystać z wykładówek oraz biblioteki w której znajdują się dedykowane poszczególnym specjalizacjom teologicznym zakłady naukowe. Dzięki zakładom (historii Kościoła, patrologii, historii sztuki, filozofii, teologii dogmatycznej, fundamentalnej, moralnej, liturgiki, katechetyki, homiletyki i nauk biblijnych) mamy dostęp do cennych pomocy w nauce. Podstawą formacji intelektualnej jest rzetelność i pracowitość w czasie studium.
Biblioteka
Biblioteka WSD liczy ok. 60 tys. woluminów z czego ok. 50 tys. skatalogowanych oraz ponad 250 tytułów czasopism. Każdego roku księgozbiór wzbogaca się o ponad 2000 pozycji książkowych; część z nich pochodzi z darowizn. Ponadto biblioteka prenumeruje ponad 100 różnego rodzaju periodyków i czasopism naukowych. W bibliotece znajdują się z zbiory z zakresu teologii, filozofii, kultury, psychologii, literatury, historii i sztuki. Bogate są także zbiory słowników i encyklopedii. Znaczną część zbiorów stanowi księgozbiór w języku niemieckim. Najcenniejszą pozycją jest książka z XVI wieku pod tytułem Dictionarum undecim linguam. Dyrektorem biblioteki jest ks. dr Sławomir Jeziorski.
Czytelnia
Najbardziej poczytne i pożyteczne w studium książki i słowniki umieszczone są w czytelni. Zebrano i pogrupowano tam niezbędne pomoce naukowe z wszystkich każdej dziedziny wiedzy wchodzącej w skład studiów seminaryjnych: historii Kościoła, patrologii, historii sztuki, filozofii, teologii dogmatycznej, fundamentalnej, moralnej, liturgiki, katechetyki, homiletyki i nauk biblijnych.